Tháng 7 năm 2025, giữa không khí mùa hè sôi động, một tin tức còn “nóng” hơn cả thời tiết đã lan tỏa khắp các diễn đàn kinh tế: Việt Nam và Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận sơ bộ về thuế đối ứng. Đây không chỉ là một cái bắt tay ngoại giao thông thường. Nó là một tín hiệu, một bước ngoặt có khả năng định hình lại dòng chảy thương mại trị giá hàng trăm tỷ đô la, tác động trực tiếp đến túi tiền của doanh nghiệp và cơ hội việc làm của hàng triệu người lao động.

Phần 1: Bối Cảnh Vàng – Tại Sao Là Bây Giờ?

Để hiểu được tầm quan trọng của thỏa thuận, chúng ta cần nhìn vào bức tranh lớn. Năm 2025 đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ quốc tế. Sau những biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu và sự thay đổi trong chính sách của các cường quốc, Hoa Kỳ đang tích cực thực thi chiến lược “friend-shoring” – dịch chuyển chuỗi cung ứng về các quốc gia đối tác tin cậy.

Việt Nam, với vị thế là Đối tác Chiến lược Toàn diện, sự ổn định chính trị và năng lực sản xuất ngày càng được khẳng định, đã trở thành một điểm đến không thể lý tưởng hơn.

• Quan hệ Việt – Mỹ: Nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào cuối năm 2023 đã tạo ra một nền tảng vững chắc về lòng tin chính trị.

• Nhu cầu từ Hoa Kỳ: Doanh nghiệp Mỹ cần đa dạng hóa nguồn cung để giảm rủi ro, và Việt Nam là một lựa chọn hàng đầu cho các mặt hàng như dệt may, điện tử, đồ gỗ và nông sản.

Chính trong bối cảnh “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” này, thỏa thuận sơ bộ về thuế đối ứng ra đời như một chất xúc tác, hứa hẹn mở ra một chương mới rực rỡ hơn cho cả hai quốc gia.

Phần 2: Mở Khóa Tiềm Năng – Những Lợi Ích Không Thể Chối Từ

Đây là phần mà mọi doanh nhân, mọi nhà đầu tư đều mong chờ. Thỏa thuận này không chỉ là việc giảm vài phần trăm thuế, nó là chìa khóa mở ra cả một kho báu cơ hội.

2.1. Lợi Ích Vĩ Mô: Nâng Tầm Vị Thế Kinh Tế Việt Nam

• Cú hích cho tăng trưởng GDP: Dự đoán thỏa thuận này có thể đóng góp thêm từ 0.5% – 0.7% vào tăng trưởng GDP của Việt Nam mỗi năm trong giai đoạn 2026-2030. Đây là một con số cực kỳ ý nghĩa, tương đương với hàng tỷ đô la được bơm thêm vào nền kinh tế.

• “Thỏi nam châm” hút FDI thế hệ mới: Một môi trường thuế quan ổn định và ưu đãi với thị trường lớn nhất thế giới là lời mời gọi hấp dẫn nhất đối với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Chúng ta không chỉ thu hút thêm các nhà máy lắp ráp, mà còn là các dự án công nghệ cao, trung tâm R&D từ các tập đoàn hàng đầu của Mỹ. Dự đoán, dòng vốn FDI từ Mỹ có thể tăng 20-25% ngay trong năm đầu tiên sau khi thỏa thuận có hiệu lực hoàn toàn.

• Gia tăng dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá: Xuất khẩu tăng mạnh đồng nghĩa với dòng USD chảy về Việt Nam dồi dào hơn, giúp Ngân hàng Nhà nước có thêm công cụ để ổn định tỷ giá VND, củng cố sức khỏe nền kinh tế vĩ mô.

2.2. Lợi Ích Vi Mô: “Cơn Mưa Vàng” Cho Các Ngành Xuất Khẩu Chủ Lực

Đây là nơi chúng ta thấy tác động rõ rệt nhất. Hãy tưởng tượng hàng rào thuế quan, vốn là rào cản lớn nhất, nay được hạ xuống hoặc dỡ bỏ.

Bảng 1: Dự Báo Tác Động Thuế Quan Lên Các Ngành Xuất Khẩu Trọng Điểm (2026)

Nguồn: Tổng hợp và dự báo từ phân tích của Nhân Nguyễn dựa trên thông tin từ VCCI và các hiệp hội ngành hàng, tháng 2024-2025.

• Với ngành Dệt may: Việc giảm thuế từ mức cao 17.5% xuống còn 5-7% là một “liều doping” cực mạnh. Doanh nghiệp Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh trực tiếp về giá so với các đối thủ như Bangladesh hay Ấn Độ. 

• Với ngành Đồ gỗ: Mức thuế 0% là một giấc mơ có thật. Nó giúp các sản phẩm đồ gỗ “Made in Vietnam” hoàn toàn tự tin cạnh tranh với hàng hóa từ Mexico hay Canada ngay tại thị trường Mỹ.

• Với ngành Nông sản: Thỏa thuận mở đường cho trái cây Việt (bưởi, chanh leo…) tiếp cận sâu hơn vào các chuỗi siêu thị Mỹ. Với thủy sản, việc đàm phán lại các rào cản về thuế chống bán phá giá (CBPG) sẽ là một cú hích thực sự cho con tôm và cá tra Việt Nam.

2.3. Lợi Ích Phi Kinh Tế: Củng Cố Lòng Tin và Vị Thế

Đừng quên rằng, thương mại và chính trị luôn song hành. Thỏa thuận này là một lời khẳng định mạnh mẽ về sự tin cậy chiến lược giữa hai quốc gia.

• Nâng cao vị thế Việt Nam: Trong bàn cờ địa chính trị khu vực, Việt Nam trở thành một đối tác không thể thiếu của Hoa Kỳ, tạo ra thế và lực mới trong các đàm phán quốc tế khác.

• Thúc đẩy cải cách trong nước: Để đáp ứng các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ về lao động, môi trường, minh bạch… Việt Nam sẽ có thêm động lực để đẩy nhanh quá trình cải cách thể chế, hoàn thiện môi trường kinh doanh theo các chuẩn mực quốc tế.

Phần 3: Nhìn Thẳng Vào Thách Thức – Những Rủi Ro Không Thể Xem Nhẹ

Niềm vui sẽ không trọn vẹn nếu chúng ta không chuẩn bị cho những khó khăn. Như một con dao hai lưỡi, thỏa thuận này cũng mang đến những rủi ro đáng kể.

3.1. Sức Ép Cạnh Tranh Khốc Liệt Ngay Trên Sân Nhà

Đây là rủi ro lớn nhất và dễ thấy nhất. “Thuế đối ứng” có nghĩa là Việt Nam cũng phải giảm thuế cho hàng hóa Mỹ.

• Nông sản Mỹ sẽ tràn vào: Với nền nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao, các sản phẩm như thịt heo, thịt bò, ngô, đậu tương của Mỹ với mức thuế thấp hơn sẽ tạo ra áp lực khổng lồ lên ngành chăn nuôi và trồng trọt trong nước. Nông dân Việt Nam, vốn có quy mô nhỏ lẻ, sẽ là đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

• Hàng tiêu dùng, dược phẩm, ô tô: Các sản phẩm chất lượng cao của Mỹ sẽ có giá cạnh tranh hơn, thách thức trực tiếp các doanh nghiệp Việt trong cùng lĩnh vực. Cuộc chiến giành thị phần nội địa sẽ trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết.

3.2. Hàng Rào Kỹ Thuật (TBTs) – “Rào Cản Vô Hình” Thay Thế Thuế Quan

Khi cánh cửa thuế quan mở ra, một cánh cửa khác có thể sẽ khép lại. Hoa Kỳ là bậc thầy trong việc sử dụng các hàng rào kỹ thuật thương mại (Technical Barriers to Trade – TBTs) và các biện pháp vệ sinh dịch tễ (SPS).

• Tiêu chuẩn về lao động và môi trường: Hàng dệt may muốn hưởng thuế ưu đãi có thể phải chứng minh được việc sử dụng “bông sạch” (không có lao động cưỡng bức) hoặc quy trình sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn xanh của Mỹ.

• Quy tắc xuất xứ (Rules of Origin): Đây là một “mê cung” thực sự. Ví dụ, để một chiếc áo “Made in Vietnam” được hưởng thuế suất ưu đãi, tỷ lệ nguyên phụ liệu (vải, chỉ, cúc…) có xuất xứ từ Việt Nam hoặc các nước được chấp thuận phải đạt một mức nhất định. Đây là điểm yếu của ngành dệt may Việt Nam vốn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu.

• An toàn thực phẩm: Dư lượng thuốc trừ sâu, chất kháng sinh trong thủy sản… sẽ bị kiểm soát ngặt nghèo hơn bao giờ hết. Chỉ một lô hàng vi phạm có thể khiến cả ngành hàng bị “treo” xuất khẩu.

Ví dụ thực tế: Hãy nhớ lại câu chuyện cá tra, cá basa của Việt Nam từng bị Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) áp đặt chương trình thanh tra nghiêm ngặt tương đương với sản phẩm nội địa của họ, gây ra vô vàn khó khăn cho doanh nghiệp Việt. Rủi ro này hoàn toàn có thể lặp lại ở quy mô lớn hơn.

3.3. Rủi Ro Về Sự Phụ Thuộc và Biến Động Chính Sách

• “Bỏ trứng vào một giỏ”: Việc quá tập trung vào thị trường Mỹ, dù hấp dẫn, cũng tiềm ẩn rủi ro. Bất kỳ sự thay đổi nào trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ, do thay đổi chính quyền hoặc các yếu tố kinh tế nội bộ, đều có thể tác động mạnh đến kinh tế Việt Nam.

• Thỏa thuận “sơ bộ”: Cần nhấn mạnh từ “sơ bộ”. Từ đây đến khi được phê chuẩn và thực thi hoàn toàn là một chặng đường dài, có thể bị thay đổi hoặc thậm chí hủy bỏ nếu có biến động chính trị lớn tại một trong hai quốc gia.

• Áp lực tỷ giá: Quan hệ thương mại và đầu tư sâu rộng hơn với Mỹ khiến nền kinh tế Việt Nam nhạy cảm hơn với các quyết định về lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Một động thái tăng lãi suất của FED có thể gây áp lực lên tỷ giá VND.

Phần 4: Thời Điểm Cho Doanh Nghiệp và Nhà Hoạch Định Chính Sách

4.1. Đối với Doanh nghiệp Việt Nam: “Biến Nguy Thành Cơ”

• Nâng cấp tiêu chuẩn, đừng chạy theo giá rẻ: Thay vì cạnh tranh bằng giá, hãy cạnh tranh bằng chất lượng. Đầu tư vào quy trình sản xuất sạch, đạt các chứng chỉ quốc tế (LEED, BCI, GlobalG.A.P…). Đây là “tấm vé thông hành” bền vững nhất vào thị trường Mỹ.

• Nghiên cứu kỹ “luật chơi”: Cử nhân sự chuyên trách nghiên cứu về TBTs, SPS và quy tắc xuất xứ của thị trường Mỹ. Coi đây là chi phí đầu tư chứ không phải chi phí vận hành.

• Xây dựng chuỗi cung ứng nội địa: Chủ động liên kết với các nhà cung cấp trong nước để giải bài toán quy tắc xuất xứ. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp phụ trợ của Việt Nam phát triển.

• Đừng quên “sân nhà” và các thị trường khác: Tận dụng cơ hội từ Mỹ nhưng không lơ là thị trường nội địa 100 triệu dân và các thị trường tiềm năng khác như EU, Nhật Bản, ASEAN. Đa dạng hóa là nguyên tắc vàng để giảm thiểu rủi ro.

4.2. Đối với Chính Phủ và các Cơ quan Quản lý

• Xây dựng hàng rào kỹ thuật phòng vệ: Học hỏi kinh nghiệm của chính Hoa Kỳ, xây dựng các hàng rào kỹ thuật và tiêu chuẩn cho hàng hóa nhập khẩu để bảo vệ sản xuất và người tiêu dùng trong nước một cách hợp lý, phù hợp với các cam kết quốc tế.

• Hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi: Cần có các gói tín dụng ưu đãi, chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật giúp doanh nghiệp, đặc biệt là SMEs và nông dân, nâng cao năng lực cạnh tranh.

• Đẩy mạnh ngoại giao kinh tế: Tiếp tục đàm phán để làm rõ các điều khoản trong thỏa thuận, đặc biệt là các vấn đề nhạy cảm như quy tắc xuất xứ và thuế chống bán phá giá, đảm bảo lợi ích tối đa cho Việt Nam.

• Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng logistics: Tăng trưởng xuất khẩu phải đi đôi với khả năng đáp ứng của hệ thống cảng biển, kho bãi, đường sá. Tránh tình trạng “thắng về đơn hàng nhưng thua vì tắc cảng”.

Kết Luận: Bình Minh Mới Của Quan Hệ Thương Mại Việt – Mỹ

Trở lại với câu hỏi ban đầu: Thỏa thuận thuế đối ứng Việt Nam – Hoa Kỳ là “cú hích” hay “liều thuốc đắng”?

Câu trả lời của tôi, sau khi phân tích kỹ lưỡng các rủi ro và lợi ích, là: Đây là một “cú hích” mang tính lịch sử, nhưng đi kèm với nó là những “viên thuốc” thử thách mà chúng ta buộc phải “uống” để trở nên mạnh mẽ hơn.

Lợi ích mà thỏa thuận này mang lại là vô cùng to lớn, có khả năng tạo ra một bước nhảy vọt cho kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, những lợi ích đó không tự nhiên đến. Nó đòi hỏi một sự chuẩn bị kỹ lưỡng, một sự chuyển mình mạnh mẽ từ cả Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp.

Đây không phải là dấu chấm hết, mà là sự khởi đầu của một cuộc chơi mới, ở một đẳng cấp cao hơn. Cuộc chơi này đòi hỏi chúng ta phải thông minh hơn, chuyên nghiệp hơn và đoàn kết hơn. Nếu làm được điều đó, bình minh của quan hệ thương mại Việt – Mỹ sẽ thực sự tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời kinh tế Việt Nam.

Bạn nghĩ sao về thỏa thuận này? Ngành của bạn sẽ được lợi hay gặp khó khăn? Hãy để lại bình luận bên dưới, chúng ta cùng thảo luận nhé! Đừng quên lưu lại và chia sẻ bài viết nếu bạn thấy nó hữu ích!